Хальмг туульс

Цагин седклән

russian

Кезәнә нег хан алвтан ямаран билгтәhинь медхәр седнә.

- Алвтынм медлд келнә билгтә улс бәәхлә, долан хонгин дунд ирҗ баралхтха, гиҗ хан зәңг тәвнә.

Хана зар хотн болhнар тарад йовна.

Тер зәңгәр хаанад hурвн өвгн ирнә.

hурвн өвгн хаанад орҗ ирхлә, хан өвгдлә мендлчкәд, негдгч өвгнәснь сурна:

- Та, өвгн, кедүтәвт?

- Тәвтәв.

Хойрдгч өвгнәснь: - Та кедүдәвт? - гиҗ сурна.

- Тәвтәв.

hурвдгч өвгнәснь: - Та кедүдәвт? – гинә.

- Бас тәвтәв, - гинә.

Өвгд, цугтан цацу бәәҗмлт, - гиҗ хааг келхлә: - Тиим, - гиҗ цугтан нег дууһар хәрү өгнә.

һурвн өвгиг шинҗлхлә: негдгчнь – халцха толһата; хойрдгчнь-үснь цаһан, сахлнь хар; һурвдгч-цур сахл уга болна. Тиигәд хан негдгч өвгнәснь сурна:

- Та, өвгн, өвгдлә цацу болдмт, толһан яһад халцха болсмб?

- Баһасн авн му үзәд, олн уха ухала йовтлм, толһа дерм нег чигн үсн үлдсн уга, - гинә.

Хойрдгч өвгнәснь:

- Та, өвгн, эднлә цацу болдмт, сахлтн хар, үснтн цаһан болдмб? - гиҗ хан сурна.

- Сахлм намаг хөрн тавтадм урһла, үсм төрхәрә бәәһә. Тегәд сахлм үснәсн хөрн тавн дү. Үсм медәтәдән цаһан, сахлм ода чигн баһ, тегәд хар, - гиҗ хәрү өгнә.

һурвдгч өвгнәснь сурна:

- Та эднлә цацу болдмт, цур сахл уга болдмт?

- Би эк-эцктән һанцхн үрнь биләв. Тегәд эцкән һундашгон төлә көвүн болҗ төрләв, экән һундашгон төлә сахл уга боллав, - гиҗ хәрү өгнә.

Эн өвгдт юм эс өгхлә, хөөнь эдн муудм күрх гиҗ санад, хан һурвладнь нег мишг алт өгнә.

һурвн өвгн хаанас алтан үүрч авад, һарад хәрцхәнә…

Алтан өгн тусчкад, хан һундрхад, хәрү авхин уха туңһана. Тиигәд, келмрч гисн нег түшмлән дуудҗ авад: - Эн өвгдәс тер алтыг  авхин арһ хә, - гинә.

Зөвәр уудад йовҗ одсн өвгдин ардас мөр унҗ авад, залу һарад довтлна. Нег мөртә күн тоос пүргүләд, ардаснь довтлад йовхла, негдгч өвгнь наадк хойртан келнә:

- Та хойр алтан авад йовҗ йовтн, би эн күүг күләҗәнәв, - гинә.

Үлдсн өвгнүр мөртә күн довтлҗ ирәд:

- Та келмрчвт? – гиҗ сурна.

- Э, келмрчв.

- Келмрч болхла, мини хойр сурврт хәрү өгтн, - гинә.

- Орчлң генткн Аман бәрчкәд: «Муха юмб! Кукн, эн сурвринчнь хәрүг тер хойр өвгнд үлдәчкҗүв. Әмсхүлд мөрән өглч, довтлҗ одад, авад ирсүв», - гинә.

«Шүүнә гидг – эн», - гиҗ дотран хана түшмл санчкад , - автн, - гиҗ залуд келнә.

- Та мөрн деер биләт, би һазрт биләв. Та мөртә биләт, би мөрн уга биләв. Ода та мөрн уга болвт, би мөртә болув, сәәхн менд бәәтн, цагин селгән гидг эн, гичкәд довтлад йовҗ одна.

Залу алтн чигн, мөрн уга меклгдәд үлднә.